Bu yaz? 2007 y?l?nda yaz?lm??t?r; güncel de?ildir.
Muktezalar (özelgeler), ba?lay?c?l?k ve yeni vergi normu koyma ölçütüne göre asli kaynak niteli?i ta??mayan, ikincil nitelikte, vergi hukukunun “aç?klay?c?” kaynaklar?ndand?rlar.[1]
Vergi Usul Kanunu’nun 413. maddesine göre, mükellefler (yükümlüler), Maliye Bakanl???ndan veya Maliye Bakanl???n?n bu hususta yetkili k?ld??? makamlardan vergi durumlar? ve vergi uygulanmas? bak?m?ndan belirsiz ve karars?zl??a neden olan hususlar hakk?nda aç?klama istiyebilirler. Yetkili makamlar yaz? ile istenecek aç?klamay? yaz? ile veya sirkülerle cevaplamak zorundad?rlar. Alacaklar? cevaplara göre hareket eden mükelleflerin bu hareketleri cezay? zorunlu k?lsa bile ceza kesilmez.
Mükellefler ba?l? olduklar? vergi dairesi ba?kanl?klar?na veya defterdarl?klara bir dilekçe ile ba?vurmak yoluyla mukteza talebinde bulunabilirler. Muktezalar, kendilerine verilen muktezaya göre hareket eden mükellefleri bunun neticesinde do?abilecek vergi cezalar?na kar?? korumakla beraber, vergi borcu as?llar?na, gecikme zamm? ya da faizlerine kar?? koruma sa?layamazlar.
Muktezalar sadece verildikleri mükellefler bak?m?ndan geçerlidirler. Di?er mükellefler, ba?ka mükelleflere verilmi? muktezalara dayanarak ilgili vergi cezalar?na kar?? korunma elde edemezler. ??te bundan dolay?, mükellefler ayn? ya da benzer konularda s?kl?kla mukteza talebinde bulunabilmektedirler. Bu da Maliye Bakanl???’n?n i? yükünün lüzumsuz yere artmas?na sebep olmaktad?r.
Maliye Bakanl???’n?n bu sorunu gidermek için 2003 y?l?nda yay?nlad??? bir genel tebli? muktezalardan yararlanabilecek mükelleflerin kapsam?n? geni?letmi?tir:[2]
“(M)ükelleflere kolayl?k sa?lamak amac?yla tayin edilen muktezalardan özellik arz edenler periyodik olarak sirküler halinde yay?mlanacakt?r. Ayr?ca, Bakanl???m?zca, yap?lacak mukteza taleplerinin sirkülerle cevapland?r?lmas? yoluna gidilebilecektir. Sirkülerler, Gelirler Genel Müdürlü?ünün www.gelirler.gov.tr internet adresinde yay?mlanacakt?r.
Durumlar? sirkülerde yay?mlanan olaya uyan ve yap?lan aç?klamalar do?rultusunda i?lem yapan mükellefler ad?na Vergi Usul Kanununun 413 üncü maddesinin son f?kras?nda yer alan hüküm uyar?nca herhangi bir cezai i?lem yap?lmayacakt?r.”
Eski haliyle Gelirler Genel Müdürlü?ü’nün, yeni haliyle Gelir ?daresi Ba?kanl???’n?n vebsitesinin “mevzuat” bölümünde “kanunlar” ba?l??? alt?nda yürürlükteki vergi kanunlar??n metinlerinin yan? s?ra her bir kanun bak?m?ndan ayr? ayr? tasnif edilmi? ?ekilde ikincil kaynaklar?n metinleri de yer almaktad?r.[3] 1996 y?l?ndan günümüze kadar yay?nlanm?? pek çok mukteza da bu sitede yerlerini alm??lard?r. Bunun yan? s?ra, 1996 – 1998 y?llar? aras?nda verilen muktezalardan derlenmi? ve Gelirler Genel Müdürlü?ü’nün 1999 y?l?nda yay?nlm?? olan “Türk Vergi Kanunlar? Uygulamalar?na ?li?kin Özelgeler (Muktezalar)” ba?l?kl? kitaba da Gelir ?daresi Ba?kanl???’n?n vebsitesinden eri?mek mümkündür.[4]
Gelir ?daresi Ba?kanl???’n?n vebsitesinde yay?nlanm?? olan muktezalardan mükelleflerin Maliye Bakanl???’n?n yukar?da de?inilen genel tebli?i kapsam?nda yararlan?p yararlanamayaca?? konusunda üzerinde durulmas? aç?kl??a kavu?turulmas? gereken bir husus bulunmaktad?r. ?öyle ki, tebli?, baz? mukteza taleplerinin “sirküler” ile cevapland?r?l?p bu sirkülerlerin “www.gelirler.gov.tr” adresinde yay?nlanca??n? öngörmektedir. Söz konusu site incelendi?inde sitede, her bir kanun bak?m?ndan ayr? ayr? tasnif edilmi? ?ekilde, “özelgeler” ve “sirküler” ba?l?klar? alt?nda aç?klay?c? ikincil kaynak niteli?inde metinler yay?nland??? ve fakat muktezalar?n sirküler ?eklinde yay?nlanmad??? görülmektedir. Bu ?ekle ayk?r?l?k, sözkonusu sitede yay?nlanan muktezlardan müklleflerin de?inilen tebli? kapsam?na yararlanamayacaklar? neticesinin ç?kar?lmas?na sebep olabilir. Yine de tebli?in hizmet etti?i amaç göz önüne al?nd???nda, Gelir ?daresi Ba?kanl??? vebsitesinde yay?nlanm?? bütün muktezalar?n (kitap format?nda yay?nlananlar da dahil olmak üzere) tüm mükelleflerce ula??labilir hale gelmeleri sebebiyle ilgili olduklar? konular bak?m?ndan tüm mükelleflere ilgili vergi cezalar?na kar?? koruma sa?layacaklar?n? kabul etmek daha do?ru olur.
Notlar
[1] Öncel, Kumrulu, Ça?an, Vergi Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 13. Bas?, 2005, s.16.
[2] 30.4.2003 tarih ve 315 s?ra numaral? Vergi Usul Kanunu Genel Tebli?i
[3] http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf/VK?OpenPage adresinde listelenmi? kanunlardan herhangi biri seçildi?inde o kanunun metni ile beraber ilgili ikincil kaynaklar?n listesi de gelmektedir.
[4] http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf/kitapozelgeicindekiler?OpenPage