Türk Hukukunda Finansal Türev Ürünlerin Vergilendirilmesi isimli yüksek lisans tezimi 2000’den 2002 sonbaharına kadar geçen süre zarfında mevzuatta yapılan değişiklikler doğrultusunda güncelleştirerek kitap haline getirdim. Bu kitapta ülkemizde daha çok ‘vadeli işlemler’ olarak bilinen temel finansal türev işlemlerin önce ekonomik ve hukuki niteliklerini (sözleşme olarak hukuki değerlerini), sonra da bu işlemlerin vergi hukuku bakımından durumlarını inceledim. Aşağıda bu kitabın içindekiler bölümünü ve içinden bir alıntıyı bulacaksınız. Konuya ilgi duyanlar kitabımı Yüksel Cadddesi, No 8/32, 6650 Kızılay – Ankara adresinde yer alan Turhan Kitabevi‘nden temin edebilirler.
(ISBN: 975-6486-12-0)
İçindekiler
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜNLERİN EKONOMİK VE HUKUKİ NİTELİKLERİ
I. GENEL OLARAK
A. Konunun Sınırlarının Belirlenmesi
B. Finansal Risk Kavramı
1.. Kredi Riski
2.. Fiyat Riski (Döviz Kuru – Faiz Oranı Riski)
3.. Likidite (Nakit Akışı) Riski
C. Türev Ürünlerde Terminoloji Sorunu
1.. Tercih Edilen Terimler
2.. “Vadeli İşlem” Terimi
3.. “Pozisyon Almak” Terimi
II. TÜREV ÜRÜNLERİN TANITIMI
A. Genel Olarak
B. Türev Ürünlerin Gelişim Süreci
1.. Bretton Woods Sabit Kur Sisteminden Dalgalı Kur Sistemine Geçiş
2.. Keynesci Politikalardan Parasalcı Politikalara Geçişi
3.. Teknolojik Gelişmeyle Birlikte Piyasaların Küreselleşmesi
C. Türev Ürünlerin Tasnifi
1.. Forward Esaslı Türev Ürünler – Opsiyon Esaslı Türev Ürünler
2.. Tezgahüstü Türeve Ürünler – Borsalarda İşlem Gören Türev Ürünler
3. Taraflarına Göre Türev Ürünler
D. Türev Ürünlerin Türleri
1.. Forward Sözleşmeleri
a) Forward Sözleşmelerin Türleri
(1) Forward Döviz Sözleşmeleri
(2) Forward Faiz Oranı Sözleşmeleri
b) Forward Sözleşmelerinde Risklilik
2.. Future Sözleşmeleri
a) Future Sözleşmelerinin Türleri
(1) Döviz Future Sözleşmeleri
(2) Faiz Future Sözleşmeleri
(3) Endeks Future Sözleşmeleri
b) Future ve Forward Sözleşmelerinin Karşılaştırılması
3.. Opsiyon Sözleşmeleri
a) Opsiyon Sözleşmelerinin Tasnifi
(1) Alma – Satma Opsiyonları
(2) Avrupa – Amerika Opsiyonları
(3) Borsa – Tezgahüstü Piyasa Opsiyonları
b) Opsiyon Sözleşmesinin Türleri
(1) Döviz Opsiyon Sözleşmeleri
(2) Faiz Opsiyon Sözleşmeleri
c) Opsiyonların Forward ve Future İşlemleriyle Karşılaştırılması
4.. Swap Sözleşmeleri
a) Swap Sözleşmelerinin Gelişimi
b) Swap Piyasasının Katılımcıları
c) Swap Sözleşmesinin Türleri
(1) Döviz (Para) Swapları
(2) Faiz Swapları
d) Swapların Future ve Opsiyon İşlemleri İle Karşılaştırılması
III. TÜREV ÜRÜNLERİN TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ
A. Genel Olarak
B. Mevzuatın Türev Ürünler Bakımından Değerlendirilmesi
C. Türev Ürünlerin Hukuki Niteliği
1.. Forward Temelli Türev Ürünlerin Hukuki Niteliği
a) Forward Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
b) Future Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
c) Swap sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
2.. Opsiyon Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
a) Opsiyon ve Benzediği Diğer Hukuki İşlemler
(1) Ön Sözleşme
(2) Şarta Bağlı Sözleşme
(3) Yenilik Doğuran Hak Tesisi
b) Opsiyon Priminin Niteliği
3.. Türev Ürünlerde Kumar Def’i
4.. Türev Ürünlerin Menkul Kıymet Sayılıp Sayılmayacağı Sorunu
İKİNCİ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜNLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK
II. GELİRDEN ALINAN VERGİLER
A. Gelir Vergisi Yönünden
1.. Verginin Konusu
a) Gelirin Unsurları
(1) Ticari Kazançlar
(2) Menkul Sermaye İratları
(3) Kaynağı Ne Olursa Olsun Diğer Her Türlü Kazanç ve İratlar
b) Gelir Unsurları İçinde Türev Ürünlerin Yeri
(1) Forward ve Swap Sözleşmeleri
(2) Future ve Opsiyon Sözleşmeleri
2. Verginin Yükümlüsü, Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
a) Verginin Yükümlüsü
b) Genel Olarak Vergiyi Doğuran Olay
c) Türev Ürünlerde Gelirin Elde Edilmesi
B. Kurumlar Vergisi Yönünden
2.. Verginin Yükümlüsü, Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
a) Verginin Yükümlüsü
b) Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
III. HARCAMALARDAN ALINAN VERGİLER
A. Katma Değer Vergisi
1.. Verginin Konusu
a) KDV’nin Konusunu Oluşturan İşlemlerin Ortak Özellikleri
(1) Teslim
(2) Hizmet
(3) İşlemlerin Türkiye’de yapılması
b) KDV’nin Konusunu Oluşturan İşlemler
(1) Ticari, Sınai, Zirai Ve Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim Ve Hizmetler
(2) Her Türlü Mal Ve Hizmet İthalatı
(3) Diğer Faaliyetlerden Doğan Teslim ve Hizmetler
c) KDV’nin Konusu İçinde Türev Ürünlerin Yeri
(1) Forward ve Swap Sözleşmeleri
(2) Future ve Opsiyon Sözleşmeleri
2.. Yükümlü ve Sorumlular
3.. Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
4.. Türev Ürünlerde Katma Değer Vergisi İstisnası
B. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
1.. Verginin Konusu ve Yükümlüsü
2.. Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
3.. BSMV’de Arbitraj İstisnası ve Swap Sözleşmeleri
C. Damga Vergisi (Hukuki İşlem Vergisi)
1.. Verginin Konusu
2.. Verginin Yükümlüsü
3.. Vergiyi Doğuran Olay ve Vergilendirme
4.. Damga Vergisinde Türev İşlem İstisnası
IV. TÜREV ÜRÜNLERİN VERGİLENDİRİLMESİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR
A. Forward Sözleşmeleri İle Peçeleme
B. Swap Sözleşmeleri İle Peçeleme
C. İşlemlerin Değerlendirilmesi
SONUÇ, ÖZET, ABSTRACT, KAYNAKÇA